Onzekerheid als sleutelwoord: Topeconomen over de uitdagingen voor Belgische ondernemers

Panelgesprek BDO-event Wintercircus Gent

Handelstarieven opgelegd door de VS, de verhoogde defensie-uitgaven in Europa, het Federale regeerakkoord van ‘De Wever I’… Er is heel wat op til in de wereld. En dat zorgt voor twijfel, zeker bij investeerders en ondernemers met ambitie om hun bedrijven te zien groeien. Maar wat staat er ons te wachten? Wat is de impact op onze Belgische economie?

Om onze cliënten en relaties hierover inzichten te geven, organiseerde BDO op 12 maart 2025 een event in het Wintercircus in Gent. Aan de hand van enkele break-out sessies en een panelgesprek keken we samen naar wat de toekomst brengt.

Lieven Verstraete ging als moderator in het panelgesprek samen met enkele topeconomen dieper in op de huidige macro-economische situatie. Hieronder lees je de hoogtepunten en inzichten uit dit boeiende gesprek.

Deelnemers panelgesprek:
  • Luc Aben - Van Lanschot
  • Hans Bevers - Degroof Petercam
  • Peter Vanden Houte - ING
  • Bart Van Craeynest - VOKA

Editor’s note: Dit panelgesprek vond plaats op 12 maart 2025, vóór de aangekondigde extra handelstarieven van de VS op 2 april en de impact hiervan op de beurzen en economie. De tarieven op aluminium en staal waren op het moment van opname reeds van kracht. Onderstaand gesprek weerspiegelt de terechte bezorgdheid en onzekerheid van de economen over de mogelijke extra tarieven, die bij deze dus bevestigd zijn. 

De ‘New Glorious Age’ van de VS: een valse belofte?

  • Lieven Verstraete: Hoe zouden jullie de huidige economische situatie samenvatten, in het licht van de recente beursschommelingen?

Peter Vanden Houte: “In één woord: onzekerheid. Onzekerheid is iets dat de financiële markten niet graag hebben. Het economisch vertrouwen in de VS is door de beslissingen van Donald Trump sterk gezakt. Je merkt dat zowel bedrijfsleiders als consumenten zich heel wat vragen beginnen stellen. En dat klimaat van onzekerheid weegt op de economische groei wereldwijd. Een handelsoorlog en vooral handelstarieven, zijn per definitie stagflatoir – ze remmen de economie af en verhogen tegelijk de inflatie.”

Hans Bevers: “Onzekerheid en investeringen vormen een heel moeilijke combinatie. De financiële markten hebben lang geloofd dat alles goed zou komen door Trump. Maar nu zie je dat het thema van twijfel het economische landschap domineert. Zoals Peter ook al aanhaalde weegt dat op het vertrouwen. Het hele optimistische verhaal klopte nooit helemaal, maar het was wel overtuigend. Trump spreekt over een ‘New Glorious Age’, maar wat je vandaag ziet, is het omgekeerde en rationeel gezien toch in lijn met de verwachtingen.”

  • Lieven Verstraete: Welke impact heeft het beleid van Trump concreet op onze economie?

Luc Aben: “Trump is inderdaad een centrale figuur die veel invloed zal hebben op hoe de komende jaren er op economisch vlak zullen uitzien. Er zal ongetwijfeld heel veel lawaai blijven komen uit het Witte Huis. Daarom is het belangrijk als ondernemer, als investeerder, om door het lawaai heen te prikken. Want elke dag, elk uur, elke minuut komt er weer iets nieuws. Het is essentieel om te kijken naar wat er effectief geïmplementeerd wordt.”

Bart Van Craeynest: “Voor België en Vlaanderen zijn de gevolgen potentieel groot. Vandaag gelden er enkel tarieven op staal en aluminium, maar gelukkig exporteren wij relatief weinig van deze materialen naar de VS. De echte zorgen komen er pas als er tarieven opgelegd worden voor andere sectoren. De helft van onze export naar de VS is vanuit de farma- en chemie-industrie. Als op deze producten tarieven komen, spreken we al over een groter probleem. Veel van de farma-producenten die we hier in Vlaanderen hebben zijn ook gelinkt aan Amerikaanse moederbedrijven, wat het extra complex maakt. Kortom, er is veel onzekerheid, maar wat je wel zeker kan weten is dat we de komende jaren naar een moeilijker internationaal handelsklimaat gaan.”

Europa: defensie als katalysator voor groei?

  • Lieven Verstraete: Hoe groot is de impact van de oorlog in Oekraïne en de aangekondigde extra defensie-uitgaven in Europa op onze economie?

Hans Bevers: “Oekraïne heeft op vandaag minder invloed op onze energieprijzen en economie dan vaak gedacht wordt. De gasprijs in Europa is relatief stabiel. In Amerika is er een hogere gasprijs, maar dat is niet de grote factor. Het grote keerpunt is dat we in Europa nu echt beseffen dat we meer aan onze defensie moeten doen.”

Bart Van Craeynest: “Trump is misschien de katalysator om hier in Europa dingen in beweging te brengen. Europa heeft in het verleden ook vaak onder druk gereageerd. Zelfs het VK wil weer samenwerken met EU-landen op defensiegebied. Frankrijk wil terug meer het voortouw nemen en Duitsland wil eindelijk actie ondernemen. Naast defensie zijn er nu ook organisaties opgericht voor samenwerking tussen tech-ondernemers die in Europa meer tech-industrie willen ontwikkelen. 

We beseffen nu dat we in Europa een enorm potentieel hebben, niet alleen op defensiegebied maar ook economisch. De Europese markt is nog nooit volledig tot zijn recht gekomen – we hebben nog steeds geen echte eengemaakte markt. Dat kost onze economie enorm veel geld, vooral door inefficiëntie. Misschien hadden we deze schoktherapie nodig om Europa in de juiste richting te duwen.”

Luc Aben: “Europa structureel versterken betekent meer eenheid creëren en barrières binnen Europa opheffen. Dat is een politieke uitdaging die veel moeilijker is dan miljarden uitgeven aan herstructurering zoals in Duitsland of aan defensie in veel EU-landen. Een simpel voorbeeld: als een Amerikaanse ondernemer geld wil ophalen op de financiële markten, kan hij, heel eenvoudig gezegd, terecht bij één loket. In Europa moet je naar 27 verschillende loketten - dat is een enorme hindernis voor veel bedrijven.”

Peter Vanden Houte: “Het effect van deze defensie- of structurele uitgaven zal jammer genoeg niet onmiddellijk merkbaar zijn. Je kan deze maatregelen vandaag aankondigen, maar we zullen pas in de tweede helft van 2026 effect hiervan zien. Bovendien wordt veel defensiemateriaal buiten Europa aangekocht, dus dat draagt weinig bij aan onze economie. Met enkel fiscale stimuli en geen structurele hervormingen zullen we er niet komen.”

Ondernemen in België: ja, nee of twijfel?

  • Lieven Verstraete: Is België een aantrekkelijk land om in te ondernemen?

Bart Van Craeynest: “Onze VOKA-enquête toont een verdeeld beeld: 1/3 zegt dat België wel een interessant land is om de volgende jaren in te blijven ondernemen en investeren, 1/3 zegt nee en de rest twijfelt. Dat 1/3 nee zegt, is op zich vrij verontrustend. Een van de meest terugkomende redenen hiervoor is de sociale onvrede in ons land. België is in Europa, na Italië, dan ook het land met de meeste stakingsdagen. 

België heeft dezelfde problemen als de meeste Europese landen, maar bij ons wegen die vaak nog nét iets zwaarder door. Enerzijds hebben we troeven zoals onze centrale ligging en ons innovatieve karakter, anderzijds kampen we met hoge kosten en zware administratieve lasten.”

Peter Vanden Houte: “België doet het economisch zeker niet slechter dan het Europese gemiddelde. De economische groei is nooit helemaal stilgevallen en België behoort zelfs tot de koplopers qua economische groei in Europa. Maar dit beeld is wat misleidend. Als je de opsplitsing maakt tussen de privésector en de overheidssector, inclusief overheidsafhankelijke diensten zoals onderwijs en zorg, dan zie je dat de privésector precies op het Europese gemiddelde ligt. 

De enige reden waarom België beter presteert in de cijfers, is dat onze overheidsuitgaven sterker zijn gegroeid dan in andere Europese landen. We hebben wel veel jobs gecreëerd, maar een belangrijke kanttekening hierbij is dat dat voor een groot deel gesubsidieerde jobs zijn. Dit is een probleem voor de komende jaren, want België heeft ook een hoge schuld en een structureel tekort dat moet worden teruggedrongen.”

De nieuwe Federale regering: een stap in de goede richting?

  • Lieven Verstraete: Wat vinden jullie van de plannen van de nieuwe federale regering onder leiding van De Wever?

Bart Van Craeynest: “De plannen van de regering tonen goede intenties. Maar ik vrees dat het allemaal heel geleidelijk en misschien wel net iets te traag zal gaan. We moeten nu acteren op de uitdagingen waar we voor staan. Er worden wel stappen gezet, maar we hadden gehoopt op meer urgentie gezien de problemen waar we mee kampen. Veel van onze VOKA-leden geven in enquêtes aan dat ze de huidige economische situatie als negatief beschouwen en niet verwachten dat het snel beter zal worden. Dit conflicteert met het feit dat onze economie nog steeds groeit, maar het weerspiegelt de algemene onzekerheid.”

Peter Vanden Houte: “Het is een van de eerste regeringen die een aantal problemen die België als land heeft erkent en zegt: “We moeten er iets aan doen.” Denk aan arbeidsongeschiktheid, langdurig zieken en de hoge pensioneringsgraad. Er moeten dingen gebeuren. Maar het probleem dat ik zie is dat veel maatregelen pas vanaf 2028 of 2029 ingaan, wanneer deze regering misschien al niet meer bestaat. 

Dus voor het eerst zie ik een potentiële structurele omslag, wat heel positief is, maar we moeten doorzetten. Het risico bestaat dat als we te lang wachten met deze maatregelen, ze door protestacties of veranderende politieke machtsverhoudingen toch nog verder afgezwakt of uitgesteld worden. Het gaat in de goede richting, maar het tempo baart me zorgen.”

Tips voor ondernemers: blijf ondernemen!

  • Lieven Verstraete: Tot slot, wat is jullie advies aan Belgische ondernemers in deze onzekere tijden?

Luc Aben: “Zoals ik al eerder zei: breek door het lawaai heen, kijk wat er echt geïmplementeerd wordt. Elke crisis biedt zijn opportuniteiten en als ondernemers moet je die kansen grijpen.”

Hans Bevers: “Blijf alert voor de grote, algemene trends zoals vergrijzing, energietransitie, de geopolitieke situatie, digitalisering…”

Peter Vanden Houte: “Niet geschoten is altijd gemist. Je moet het vooral doen, want als je niet probeert, kan het ook nooit lukken.”

Bart Van Craeynest: “Stap niet mee in het pessimisme van zij die beweren dat het in Europa allemaal voorbij is of dat we bij de achterblijvers horen. Er is veel in beweging en er worden stappen in de juiste richting gezet. In een veranderende wereld waarin grote economische blokken zich steeds meer afschermen en op zichzelf richten, denk ik dat er in de Europese markt voor het Vlaamse bedrijfsleven nog enorm veel onbenut potentieel ligt.”

Conclusie

De rode draad doorheen dit boeiende panelgesprek was overduidelijk: we leven in onzekere tijden, maar dat hoeft ondernemers niet te verlammen. De geopolitieke spanningen, handelstarieven en structurele uitdagingen in onze economie vormen reële obstakels, maar bieden tegelijkertijd kansen voor ondernemers die durven innoveren en vooruit kijken.

De panelleden waren het erover eens dat België, ondanks een aantal uitdagingen zoals hoge kosten en administratieve lasten, belangrijke troeven heeft: een centrale ligging, sterke sectoren zoals farma en biotech, en potentieel voor innovatie. De nieuwe regering zet stappen in de goede richting, zij het te traag.

Europa staat voor een belangrijk keerpunt, waarbij de huidige crises kunnen leiden tot meer samenwerking en integratie. Voor Belgische ondernemers die zich hierop voorbereiden, liggen er nog veel kansen. Of zoals Peter Vanden Houte het treffend verwoordde: “Niet geschoten is altijd gemist.”