De wet grensoverschrijdende herstructureringen (mobiliteitsrichtlijn)
De wet grensoverschrijdende herstructureringen (mobiliteitsrichtlijn)
Op 6 juni 2023 werd de wet van 25 mei 2023, inhoudende de omzetting van de Europese Mobiliteitsrichtlijn (Richtlijn (EU) 2019/2121 m.b.t. grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen), gepubliceerd in het Belgisch staatsblad. Deze wet brengt het Belgische Vennootschapsrecht in overeenstemming met de Europese Mobiliteitsrichtlijn.
Zusterfusie via geruisloze procedure. Voortaan is het mogelijk om een zusterfusie door te voeren via de geruisloze procedure. Er worden dan geen nieuwe aandelen uitgegeven en er is geen verslaggeving vereist. Waar vroeger de geruisloze fusie enkel mogelijk was indien de overnemende vennootschap 100% van de aandelen bezit van de dochter, staat de geruisloze procedure nu ook open indien de aandelen van de fuserende vennootschappen rechtstreeks of onrechtstreeks in handen zijn van één persoon of in dezelfde verhouding worden aangehouden door dezelfde personen.
Disproportionele partiële splitsing. Tevens wordt voorzien in mogelijkheid van een disproportionele partiële splitsing. Dit houdt in dat bij een partiële splitsing ook aandelen in de gesplitste vennootschap kunnen worden uitgereikt aan de vennoten of aandeelhouders van de gesplitste vennootschap. Er kan bij partiële splitsing aldus voor geopteerd worden om aan de aandeelhouders/vennoten van de gesplitste vennootschap aandelen uit te reiken van (i) de verkrijgende vennootschap(pen) (ii) de gesplitste vennootschap of (iii) zowel de verkrijgende vennootschap(pen) als de gesplitste vennootschap.
Grensoverschrijdende splitsing door scheiding. Tot slot voorziet de wet in een nieuwe herstructureringsvorm die in tegenstelling tot de 2 voorgaande herstructureringsmogelijkheden enkel geldt voor de grensoverschrijdende context, met name de grensoverschrijdende splitsing door scheiding. Hierbij gaat een deel van het vermogen van een vennootschap zonder ontbinding over op één of meer verkrijgende of nieuwe door haar opgerichte vennootschappen tegen uitreiking aan de gesplitste vennootschap van aandelen in de verkrijgende of nieuw opgerichte vennootschappen. De nieuw uit te geven aandelen in kader van voormelde verrichting komen aldus toe aan de gesplitste vennootschap zelf (en niet aan de aandeelhouders ervan, zoals dat wel het geval is bij een partiële splitsing).
In dit kader zal de wetgever wellicht ook op fiscaal vlak de definities van de herstructureringsverrichtingen op korte termijn aanpassen. De fiscale definities van de herstructureringsverrichtingen hebben immers een autonoom karakter. Om enige betwisting m.b.t. de fiscale neutraliteit van de nieuwe toegelaten herstructureringsverrichtingen te ontmijnen, worden deze dan ook best in lijn gebracht met de aangepaste definities die in het Wetboek voor Vennootschappen en Verenigingen (WVV) worden gehanteerd. Tot het moment waarop de fiscale definities in lijn worden gebracht met het WVV raden we, vanuit het voorzichtigheidsprincipe, het gebruik van de voormelde nieuwe herstructureringsvormen dan ook niet aan.
In elke vennootschap die betrokken is bij de verrichting stelt het bestuursorgaan, naast het voorstel, een omstandig schriftelijk verslag op bestemd voor de houders van aandelen en winstbewijzen en de werknemers waarin de juridische en economische aspecten van de grensoverschrijdende verrichting worden toegelicht en verantwoord. Men heeft de keuze om het verslag uit te splitsen in 2 afzonderlijke verslagen, waarbij het ene verslag de informatie bevat die verplicht moet worden meegedeeld aan de aandeelhouders en winstbewijshouders en het andere verslag de informatie bevat die moet worden meegedeeld aan de werknemers.
Om een voorafgaandelijk attest te verkrijgen moet de betrokken vennootschap een aanvraag indienen bij de notaris, waarna de notaris een termijn van 2 maanden heeft om zijn onderzoek te verrichten en het attest af te leveren (indien alles correct is). Bij dit onderzoek kan de notaris de nodige informatie opvragen van de vennootschap en iedere relevante overheidsinstantie alsook een beroep doen op een onafhankelijke deskundige.
Indien men beslist tot uitreding zullen de aandelen worden vernietigd en zal men een scheidingsaandeel ontvangen. De omvang van dit scheidingsaandeel wordt door het bestuursorgaan reeds toegelicht in het verrichtingsvoorstel. De houder van aandelen en winstbewijzen die geen genoegen zou nemen met de door de vennootschap geboden geldelijke vergoeding kan dit, binnen één maand vanaf de datum van de algemene vergadering die tot de grensoverschrijdende fusie/splitsing/omzetting besluit, betwisten en voorleggen aan de voorzitter van de ondernemingsrechtbankBescherming schuldeisers
Ter bescherming van schuldeisers moet het grensoverschrijdend verrichtingsvoorstel de aan de schuldeisers geboden waarborgen vermelden. Dit betreft schuldeisers:
De huidige Belgische wetgeving omvat reeds procedures van informatie en raadpleging van werknemersvertegenwoordigers, van toepassing in geval van herstructurering. Aangezien het toepassingsgebied daarvan voldoende ruim is geformuleerd, kan men hierop terugvallen om te voldoen aan de verplichtingen van informatie en raadpleging. De wet van 25 mei 2023 voegt dan ook louter enkele concrete modaliteiten in van informatie en raadpleging van de werknemersvertegenwoordigers in geval van dergelijke grensoverschrijdende structuurwijzigingen. Zo dient het voorstel m.b.t. de grensoverschrijdende verrichting aan te geven wat de waarschijnlijke gevolgen zijn voor de werkgelegenheid en dient het informatie te bevatten over de procedures met betrekking tot de wijze waarop de werknemers bij de vaststelling van hun medezeggenschapsrechten in de uit de verrichting ontstane vennootschap worden betrokken.
Nieuwe herstructureringsvormen
De wetgever heeft 3 nieuwe herstructureringsvormen geïntroduceerd:Zusterfusie via geruisloze procedure. Voortaan is het mogelijk om een zusterfusie door te voeren via de geruisloze procedure. Er worden dan geen nieuwe aandelen uitgegeven en er is geen verslaggeving vereist. Waar vroeger de geruisloze fusie enkel mogelijk was indien de overnemende vennootschap 100% van de aandelen bezit van de dochter, staat de geruisloze procedure nu ook open indien de aandelen van de fuserende vennootschappen rechtstreeks of onrechtstreeks in handen zijn van één persoon of in dezelfde verhouding worden aangehouden door dezelfde personen.
Disproportionele partiële splitsing. Tevens wordt voorzien in mogelijkheid van een disproportionele partiële splitsing. Dit houdt in dat bij een partiële splitsing ook aandelen in de gesplitste vennootschap kunnen worden uitgereikt aan de vennoten of aandeelhouders van de gesplitste vennootschap. Er kan bij partiële splitsing aldus voor geopteerd worden om aan de aandeelhouders/vennoten van de gesplitste vennootschap aandelen uit te reiken van (i) de verkrijgende vennootschap(pen) (ii) de gesplitste vennootschap of (iii) zowel de verkrijgende vennootschap(pen) als de gesplitste vennootschap.
Grensoverschrijdende splitsing door scheiding. Tot slot voorziet de wet in een nieuwe herstructureringsvorm die in tegenstelling tot de 2 voorgaande herstructureringsmogelijkheden enkel geldt voor de grensoverschrijdende context, met name de grensoverschrijdende splitsing door scheiding. Hierbij gaat een deel van het vermogen van een vennootschap zonder ontbinding over op één of meer verkrijgende of nieuwe door haar opgerichte vennootschappen tegen uitreiking aan de gesplitste vennootschap van aandelen in de verkrijgende of nieuw opgerichte vennootschappen. De nieuw uit te geven aandelen in kader van voormelde verrichting komen aldus toe aan de gesplitste vennootschap zelf (en niet aan de aandeelhouders ervan, zoals dat wel het geval is bij een partiële splitsing).
In dit kader zal de wetgever wellicht ook op fiscaal vlak de definities van de herstructureringsverrichtingen op korte termijn aanpassen. De fiscale definities van de herstructureringsverrichtingen hebben immers een autonoom karakter. Om enige betwisting m.b.t. de fiscale neutraliteit van de nieuwe toegelaten herstructureringsverrichtingen te ontmijnen, worden deze dan ook best in lijn gebracht met de aangepaste definities die in het Wetboek voor Vennootschappen en Verenigingen (WVV) worden gehanteerd. Tot het moment waarop de fiscale definities in lijn worden gebracht met het WVV raden we, vanuit het voorzichtigheidsprincipe, het gebruik van de voormelde nieuwe herstructureringsvormen dan ook niet aan.
Versoepelingen binnen de nationale context
Ingevolge de wetswijziging kunnen vennootschappen die willen fuseren of splitsen, er voortaan voor opteren om het voorstel daartoe te publiceren op hun website i.p.v. de neerlegging van het voorstel bij de ondernemingsrechtbank. In dat geval dient men enkel volgende gegevens bekendmaking via het Belgisch staatsblad:- voor elk van de te fuseren of splitsen vennootschappen de rechtsvorm, het ondernemingsnummer, de naam, het voorwerp, de zetel van de vennootschap en de rechtbank van de zetel van de vennootschap;
- een hyperlink naar de vennootschapswebsite waar het voorstel voor de fusie/splitsing online en kosteloos verkrijgbaar is.
Grensoverschrijdende herstructureringen
De wet van 25 mei 2023 heeft natuurlijk vooral een impact op herstructureringen in een grensoverschrijdende context. Ingevolge de omzetting van de Mobiliteitsrichtlijn is er nu een Europees geharmoniseerd kader en worden de Belgische procedures voor grensoverschrijdende herstructureringen afgestemd op de bepalingen van de Mobiliteitsrichtlijn. Zo werd de minimumtermijn tussen de neerlegging van het voorstel en het besluit tot grensoverschrijdende fusie, splitsing of omzetting opgetrokken tot 3 maanden, waar dit voorheen 6 weken bedroeg voor grensoverschrijdende fusies en splitsingen en 2 maanden voor grensoverschrijdende omzettingen. De procedures voor de grensoverschrijdende herstructureringen bevatten waarborgen voor zowel de aandeelhouders, het personeel als de schuldeisers. Daarenboven wordt de rol van de notaris versterkt.Informering stakeholders
Een grensoverschrijdende verrichting vergt steeds een voorafgaandelijk voorstel dat wordt opgesteld door de bestuursorganen van de betrokken vennootschappen. In kader van een geplande grensoverschrijdende fusie, splitsing of omzetting dienen de aandeelhouders, de schuldeisers en werknemers van de vennootschap d.m.v. een voorstel te worden geïnformeerd. Dat voorstel dient bekendgemaakt te worden (via het Belgisch staatsblad of de vennootschapswebsite) samen met een kennisgeving aan de aandeelhouders, houders van winstbewijzen, vertegenwoordigers van de werknemers (of bij gebrek daaraan, de werknemers zelf) en schuldeisers dat zij uiterlijk vijf werkdagen voor de algemene vergadering die tot de grensoverschrijdende verrichting besluit opmerkingen kunnen indienen over het voorstel.In elke vennootschap die betrokken is bij de verrichting stelt het bestuursorgaan, naast het voorstel, een omstandig schriftelijk verslag op bestemd voor de houders van aandelen en winstbewijzen en de werknemers waarin de juridische en economische aspecten van de grensoverschrijdende verrichting worden toegelicht en verantwoord. Men heeft de keuze om het verslag uit te splitsen in 2 afzonderlijke verslagen, waarbij het ene verslag de informatie bevat die verplicht moet worden meegedeeld aan de aandeelhouders en winstbewijshouders en het andere verslag de informatie bevat die moet worden meegedeeld aan de werknemers.
Versterkte rol notaris
Een opvallende wijziging ten opzichte van de huidige regeling, is de versterkte rol van de notaris die voorafgaand aan elke grensoverschrijdende herstructurering een preventieve controle moet verrichten op de interne en externe wettigheid van de voorbereidende rechtshandelingen en formaliteiten. De notaris dient in dit kader voorafgaandelijk aan de grensoverschrijdende verrichting een attest af te leveren waaruit blijkt dat de voorafgaande handelingen en formaliteiten correct zijn vervuld.Om een voorafgaandelijk attest te verkrijgen moet de betrokken vennootschap een aanvraag indienen bij de notaris, waarna de notaris een termijn van 2 maanden heeft om zijn onderzoek te verrichten en het attest af te leveren (indien alles correct is). Bij dit onderzoek kan de notaris de nodige informatie opvragen van de vennootschap en iedere relevante overheidsinstantie alsook een beroep doen op een onafhankelijke deskundige.
Uittredemogelijkheid aandeelhouders en winstbewijshouders
De aandeelhouders en houders van winstbewijzen die, ingevolge de grensoverschrijdende verrichting, aandelen verkrijgen van een buitenlandse vennootschap, genieten van een uittrederecht. Het uittrederecht wordt voorbehouden aan houders van aandelen en winstbewijzen. Andere effectenhouders hebben geen recht op terugbetaling van hun effect. Desgevallend zullen zij wel een beroep kunnen doen op het verzetsrecht voor schuldeisers.Indien men beslist tot uitreding zullen de aandelen worden vernietigd en zal men een scheidingsaandeel ontvangen. De omvang van dit scheidingsaandeel wordt door het bestuursorgaan reeds toegelicht in het verrichtingsvoorstel. De houder van aandelen en winstbewijzen die geen genoegen zou nemen met de door de vennootschap geboden geldelijke vergoeding kan dit, binnen één maand vanaf de datum van de algemene vergadering die tot de grensoverschrijdende fusie/splitsing/omzetting besluit, betwisten en voorleggen aan de voorzitter van de ondernemingsrechtbankBescherming schuldeisers
Ter bescherming van schuldeisers moet het grensoverschrijdend verrichtingsvoorstel de aan de schuldeisers geboden waarborgen vermelden. Dit betreft schuldeisers:
- van wie de vorderingen vaststaan maar nog niet opeisbaar zijn op het tijdstip van de openbaarmaking van het voorstel; alsook
- met betrekking tot wie vóór de bekendmaking een rechtsvordering of arbitrageprocedure tegen de vennootschap is ingesteld.
Bescherming werknemers
In het kader van de beschermingsmodaliteiten voor werknemers voorziet de wet slechts in een gedeeltelijke omzetting van de Mobiliteitsrichtlijn, aangezien de punten over de informatie en raadpleging van werknemers tijdens en na de grensoverschrijdende verrichting en het werknemersmedezeggenschap reeds ten dele werden gevat via andere regelgeving.De huidige Belgische wetgeving omvat reeds procedures van informatie en raadpleging van werknemersvertegenwoordigers, van toepassing in geval van herstructurering. Aangezien het toepassingsgebied daarvan voldoende ruim is geformuleerd, kan men hierop terugvallen om te voldoen aan de verplichtingen van informatie en raadpleging. De wet van 25 mei 2023 voegt dan ook louter enkele concrete modaliteiten in van informatie en raadpleging van de werknemersvertegenwoordigers in geval van dergelijke grensoverschrijdende structuurwijzigingen. Zo dient het voorstel m.b.t. de grensoverschrijdende verrichting aan te geven wat de waarschijnlijke gevolgen zijn voor de werkgelegenheid en dient het informatie te bevatten over de procedures met betrekking tot de wijze waarop de werknemers bij de vaststelling van hun medezeggenschapsrechten in de uit de verrichting ontstane vennootschap worden betrokken.